YAPAY ZEKÂ İŞE ALIMDA CİNSİYET ÖNYARGISINA YOL AÇIYOR MU? PRISMA MODELİYLE SİSTEMATİK BİR İNCELEME

Özet

Dördüncü sanayi devrimimin en belirgin göstergelerinden biri olan yapay zekâ (YZ), iş ve sosyal yaşamı derinden etkilemeye başlamıştır. Özellikle iş yaşamında, iş yapma biçimleri ve istihdam yapısında köklü bir paradigma değişikliğine yol açmıştır. Bir çok sektörde iş ve görev süreçlerine entegre edilen YZ, insan kaynakları alanında etkin bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle işe alım süreçlerine entegrasyonuyla birlikte, insan kaynaklarında etkinlik ve verimlilik açısından maliyet ve zaman tasarrufu sağlandığı gözlemlenmiştir. İşe alım sürecinin üçüncü dalgasını temsil eden YZ’ye dayalı işe alım sistemleri aynı zamanda cinsiyet önyargısı üretme potansiyeli de taşımaktadır. Bu olguyu tespit etme amacıyla çalışmada PRISMA yöntemine dayalı sistematik bir literatür incelemesi yapılmıştır. Bu doğrultuda YZ’ye dayalı işe alım süreçlerini (aday arama, tarama, mülakat ve seçim) inceleyen 37 deneysel çalışma, araştırmaya dahil edilmiştir. İncelenen araştırmaların yaklaşık %68’inde YZ’nin işe alım süreçlerinin herhangi bir aşamasında cinsiyet önyargısına neden olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu, erken dönem YZ araçlarının cinsiyet temelli önyargıları halen devam ettirdiğini göstermektedir. Ayrıca çalışmada YZ sistemlerinin cinsiyet önyargısı oluşturma nedenleri incelenmiş ve işe alım süreçlerinde cinsiyet önyargısını azaltmaya yönelik çeşitli önerilere de yer verilmiştir.